دیزآرتری یا اختلال حرکتی گفتار
(dysarthria)
دیزآرتری یک اختلال حرکتی گفتار است. این اختلال ، بدلیل ضعف حرکتی در ماهیچه هایی است که برای تولید گفتار استفاده می شوند بوجود می آید.عضلات درگیر در دیزارتری شامل لبها، زبان، تارهای صوتی و دیافراگم می باشند.نوع و شدت دیزآرتری بستگی به محل و وسعت آسیب سیستم عصبی بیمار دارد.
علائم دیزآرتری
- گفتار به هم ریخته و تکه تکه که درک آن برای اطرافیان سخت است
- کاهش سرعت گفتار
- افزایش سرعت گفتار با کیفیت پایین گفتار
- حرکات محدود شده در زبان، فک و لب ها
- زیر و بمی و ریتم نامناسب هنگام صحبت کردن (به طور ناگهان خیلی زیر یا بم شدن صدا می شود یا ریتم جملات به هم می خورد و ممکن است جملات خبری را با ریتم سوالی بیان کند)
- تغییر در کیفیت صوت، مثل صوت گرفته، خشن، نفس آلود یا صدای تو دماغی
انواع دیزآرتری
- دیزآرتری شل / Flaccid
- دیزآرتری سفت/ Spastic
- دیزآرتری عدم تعادل/ Ataxic
- دیزآرتری کم جنبشی/ Hypokinetic
- دیزآرتری بیش جنبشی/ Hyperkinetic
- دیزآرتری نورون محرکه فوقانی/ UMN
- دیزآرتری ترکیبی
علت بروز دیزآتری
دیزآرتی بر اثر آسیب به مغز ایجاد می شود. این آسیب ممکن است در هنگام تولد رخ دهد،( مانند فلج مغزی یا دیستروفی عضلانی )، یا ممکن است بعدا در طول زندگی به دلیل یکی از شرایط زیر که سیستم عصبی را درگیر میکنند مانند سکته مغزی، تومورها، پارکینسون، ام اس ، هانتینگتون و... بوجود آید.
دیزآرتی چگونه تشخیص داده می شود؟
آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) تنها متخصص جهت ارزیابی و درمان اختلالات گفتار و زبان و بلع از جمله دیزآرتی است . آسیب شناس گفتار و زبان از طریق ارزیابی های رسمی و غیر رسمی شدت و نوع دیزآرتری را مشخص می کند. برای این ارزیابی آسیب شناس گفتار و زبان ، حرکات لب ها ، زبان و صورت را معاینه می کند و همچنین میزان حمایت تنفس برای تولید گفتار با کیفیت را بررسی می کند. این ارزیابی همچنین شامل تولید حروف و کلمات و جملات در بافت های مختلف است.
درمان دیزآرتری
درمان وابسته به علت، نوع و شدت علائم متغیر است. گفتاردرمانگر در جهتِ بهبودیِ مهارتهای ارتباطی فرد کار می کند. درمان دیزارتری بسیار تخصصی است و براساس شدت آسیب ، نوع دیزآرتری و.. طرح ریزی می شود. برخی از روشهای درمانی در حالیکه برای یک نوع از دیزارتی مفید است ممکن برای نوعی دیگر از دیزارتی سودمند نباشد. برخی از اهداف درمانی آسیب شناس گفتار و زبان ( گفتار درمانگر ) ممکن است شامل:
- کاهش سرعت گفتار
- تقویت تنفس در جهت افزایش بلندی صدا
- تقویت عضلات درگیر در گفتار
- افزایش حرکت زبان و لب در جهت تولید صحیح گفتار
- بهبود تولید حروف گفتاری به طوری که وضوح گفتار فرد دارای دیزآرتری بهتر شود
- آموزش استرارتژی و رشوهای برقراری ارتباط بهتر با فرد دارای دیزآرتری به مراقبان، اعضای خانواده و معلمان
در مواردی که دیزارتری شدید است و فرد قادر به ارتباط کلامی نیست ، طرح ریزی ، ساخت و آموزش استفاده از وسایل ارتباطی مکمل و جایگزین
راهکارهایی برای برقراری ارتباط بهتر فرد دارای دیزآرتری
ما نکاتی را برای ارتباط بهتر با افراد دارای دیزآتری در اینجا گرد آوردیم این نکات هم برای افراد دارای دیزارتی مفید است و هم افرادی که با آنها ارتباط دارند:
- قبل از اینکه بخواهید شروع به صحبت کنید ، موضوع بحث و گفتگو خود را در یک یا چند کلمه کوتاه معرفی کنید.
- بررسی کنید که آیا مخاطب تان متوجه صحبت شما شده است و بعد ادامه بدهید .( موافقی ؟ نظرت چیه؟)
- با سرعت پایین و صدای بلند حرف بزنید و مکث های خود را زیاد کنید.
- سعی کنید زمانی که احساس خستگی می کنید مکالمات را محدود کنید. زمانی که گفتارتان به خوبی درک نمی شوداگر در تلاش برای گفتگوی کلامی به نتیجه نرسید ( متوجه منظورتان نشد ) ، سعی کنید از روش های دیگر مانند اشاره دادن یا ژست ها استفاده کنید تا متوجه پیامتان شود و همچنین استراحت کنید و دوباره امتحان کنید.
آسیب شناس گفتار و زبان مریم عبدالهی
کلینیک گفتاردرمانی قصردشت شیراز
مرکز کاردرمانی ذهنی شیراز
گفتاردرمانی تخصصی با متخصصین ویژه هر حیطه درمان شیراز